قالب وبلاگ

بعضی ها می گویند که حسابداری علم واست بعضی ها می گویند که حسابداری یک فن می باشد درسته حسابداری هم یک فن و هم یک علم می باشد که در آن نیز از مهارت و تجربه و سلیقه استفاده می شود

حســـــــــــــــــــابداری عبارت است از ثبت به موقع، تجزیه و تحلیل اطلاعات، طبقه بندی و گزاراش معاملات مربوط به یک واحد تجاری و غیر تجاری .

حسابداری دارای سه بعد ((یکطرفه، دو طرفه و چندطرفه می باشد))

یکطرفه : برای بیان مطلب و درک بهتر از حسابداری یکطرفه به مکانی که به صورت وسیع از آن استفاده می کنند می رویم که به آن بازار کار می گویند. در بازار یک کاسب دفتر حسابی دارد که برای هریک از مشتریان یک حساب باز کرده است و کلیه داد و ستدها خود را در دوستون بدهکار و بستانکار ثبت می کند و در ستون سوم مانده آن را محاسبه میکند ومی نویسد بداین گونه که هرچی می گیرد در ستون بستانکار حساب ثبت می کند و هرچی می دهد در ستون بدهکار می نویسد و در نهایت این دو ستون را از هم کسر و مانده گیری می کند و در ستون مانده حساب درج می کند

دهنده : بستانکار و گیرنده : بدهکار

فرض کنید آقای فرضی از ما جنسی خریده در ستون بدهکار آقای فرضی ۱۰۰۰۰۰۰ ریال بدهکار می شود حال به ما وجهی را داده در ستون بستانکار آقای فرضی ۵۰۰۰۰۰ ریال بستانکار می شود پس از تفاضل مانده حساب ۵۰۰۰۰۰ می شود. به این نوع حسابداری حسابداری یکطرفه می گویند .

علل شکست یکطرفه بودن حسابداری : فرض کنید که آقای فرضی ۵۰۰۰۰۰ ریال داده بود و ما اشتباها ۵۰۰۰۰ ریال ثبت کردیم پیدا کردن این اشتباه کاری بس مشکل بوده چون ما در طول روز از ده ها نفر پول و چک گرفتیم و نمی دانیم که چه کسی به ما کم پول داده یا اصلا متوجه کم گرفتن وجه خود نشده ایم اگر آقای فرضی فردی منصف باشد وقتی با او می خواهیم تسویه کنیم می گوید من ۵۰۰۰۰ ریال دادم و شما اشتباه کردید و اگرهم آقای فرضی به یاد نداشته باشد یا خدای ناکرده واقعیت را نگویدباعث می شود  که ما ۴۵۰۰۰۰ از دست بدهیم .تفکرات برای حل این مشکل موجب به وجود آمدن حسابداری دوطرفه شد

حسابداری دوطرفه که حسابداری دوبل هم به آن گفته می شود:

حسابداری دوطرفه بعداز پیدایش، گسترش چشم گیری در بین بازرگانان و تجارها داشت و سپس و در بنگاه های دولتی مورد استفاده فراوان قرار گرفت که در این مدت نیز تغییر و تحولاتی داشت که باعث تکمیل شدن آن شد .تمایز این روش با روش یک طرفه در این است که در اینجا از حسابها( مانند صندوق، چک های دریافتنی، هزینه،موجودی کالا، پیش دریافتها و...)استفاده می شود اما این حسابها چون باهم تعریف شده اند و یک طبقه بندی خاص را دارا نمی باشند باید آنها را ازهم جدا کرد که این کار نیازمند کدبندی(کدینگ)حسابها می باشد(قاطی بودن حسابها یکی از مشکلات حسابداری دوطرفه بود که با استفاده از سیستم های کدینگ برطرف شد)

با توجه به مثال اول سیستم دوبل را توضیح میدهیم :

 باتوجه به اینکه در حسابداری دو طرفه از حسابهای واسطه استفاده می شود که در این مثال پای حسابهای صندوق و فروش به وسط کشیده می شود

آقا فرضی بدهکار ۱۰۰۰۰۰۰ فروش بستانکار ۱۰۰۰۰۰۰و صندوق بدهکار ۵۰۰۰۰۰ آقای فرضی بستانکار ۵۰۰۰۰۰ حال ما حسابی داریم که اختلاف دارد چون صندوق ما ۵۰۰۰۰۰ ریال را نشان می دهد و مانده عینی پول نزد ما ۵۰۰۰۰ می باشد و پس از مشاهد سندهای مربوطه می توان عامل اختلاف را شناسایی و اصلاح کرد .

عدم پاسخگویی حسابداری دوطرفه و پیدایش حسابداری چند بعدی :

به دلیل اینکه حسابداری دوبل قادر به کنترل دقیق همه بعدهای یک بنگاه اقتصادی نمی باشد و تنها در کنترل حسابها می تواند نقش بسزای داشته باشد مثلا صندوق یا بانک و... به دلیل حجم بالای عملیات روزمره و نبود نیروی متناسب قابل کنترل نبوده مثل کنترل به روز موجودی انبار ، یا محاسبه بهای کالای فروش رفته و دهها مورد مشابه اینجاست که سیستم های چند بعدی نقش غیر قابل انکار خود را بازی میکنند و به کمک حسابداری و حسابدار می آیند  . حال اگر ما سیستم مالی چند بعدی نداشته باشیم برای محاسبه سود و زیان از انباردار میخواهیم موجودی تعدادی به ما بدهد و با کمک از نرم افزارهای حاشیه ای مثل EXCELL مقدار ریالی  را پیش بینی میکنیم و براین اساس سود وزیان را تنظیم می کنیم که در نتیجه این سود و زیان غیر واقعی بوده و از وجهات لازم بر خوردار نیست. یعنی حسابدار کارش را انجام نداده ؟ حقیقتا نمی شود به حسابدار ایرادی وارد نمود چون او چند برابرکار کرده تا بتواند این امر محقق کند پس مشکل از حسابدار نیست بلکه از سیستم حسابداری آن می باشد .

حسابداری چند بعدی :

در حقیقت حسابداری چند بعدی برای اولین بار در حدود 15 سال پیش توسط شرکت داده پردازی حرفه ای ها مطرح گردید ومورد تایید حسابداران آلمانی ، انگلیسی ، عربی و ایرانی قرار گرفت است

حال به مثال اولیه بازمی گردیم : ما 1000000 ریال را به آقا فرض فرخته ایم که این فروش در سیستم چند بعدی از طریق سیستم فروش ثبت می شود . قطعا این سیستم می بایست از کنترل های خاص برخوردار باشد که بتواند سیستم حسابداری ما را پشتیبانی نماید مانند(کنترل  ریالی ، کنترل انباری ، کنترل اعتباری و ... ). فرض کالای الف را که مبلغ واحد آن 1000 ریال است به میزان 10 عدد به آقای فرضی داده ایم حا اگرسند این عمل را سیستم انجام بدهد آفای فرضی 100000 ریال بدهکار می شود نه 1000000 ریالی که ما در حساب یکطرفه یا دوطرفه ثبت زده بودیم و هیچ کنترلی رو صحت این رقم نداشتیم چون سندی که به حسابدار ما داده بودند همان 1000000ریال بوده، وبدلیل اینکه ما یک بعد دیگر را وارد ماجرا کردیم توانستیم مبلغ صحیح را بزنیم حال اگر ما شک داشتیم 100 عدد به آقای فرضی داده شده یاد 10 عدد؟

از طریق کنترل موجودی که می بایست در سیستم فروش ما باشد موجودی ما فرضا 1000 عدد بوده 10 عدد برای آقای فرضی فاکتور شده و باید990 عدد داشته باشیم و موجودی سیستم و کاردکس انبار هر دو و بصورت موازی 990 عدد را نشان می دهد پس کنترل انبار نقش خودش را جهت شفافیت موجودی و فروش و مبلغ واقعی بدهی آقای فرضی بازی کرده. حالا با این فرض که فروش 100 عدد بوده و اپراتور اشتباهی 10 عدد را وارد کرده چه اتفاقی می افتد سیستم 990 را نشان می دهد ولی کارتکس انبار900 را نشان می دهد و پیگیری و مقایسه مدارک اشتباه خود را رفع می کنیم. حالا مشخص گردید که دامنه حسابداری فراتر از ثبت بدهکارو یا بستانکار است و بعد فروش انبار هم به آن اضافه گردید.خوب فرض کنید ما عمل خرید مواد ، تولید ، محاسبه استهلاکات ، محاسبه حقوق و دستمزد ،چک دریافتنی ، چک پرداختی ، وامها دریافتی وپرداختی خود را هم با سیسیتم حسابداری مرتبط کنیم  چه اتفاقی می افتد؟

آن اتفاق این است که ابعاد کنترلی به سایر سیستم ها کشیده شده و آنها را درگیر می کند و هر سیستم سیستم دیگر را کنترل می کند. پس نمی توانیم در حال حاضر بگویم سه بعد یا چهار بعد (چند بعده )هستش ، چون هرچه جامعه بشری پیشرفت کند و خواسته های جدید از سیستم حسابداری داشته باشد به همان نسبت هم میتوان به ابعاد کنترلی آن افزوده لذا ما به همین منظور اسم چند بعدی را برگزیدیم

با تشکر فراوان از استاد عزیزیم آقای فردین بامداد که ما را در تکمیل نمودن این مقاله یاری نمود ، با آرزوی توفیق روز افزون برای ایشان .